The good, the bad and the ugly: wat er echt gebeurde op COP28

Groeten uit de Golf. Als journalist die zich bezighoudt met klimaat en duurzaamheid, heb ik de afgelopen tien dagen in Dubai (de grootste en meest bezochte stad in de regio) de COP28 bijgewoond. Het is de tweede keer dat ik dit wereldevenement bezoek, maar dat neemt niet weg dat de ervaring nog steeds behoorlijk intens is.

Na de dagenlange drukte in een door mensen gemaakte stad nam ik wat tijd om op adem te komen in de bergen en liep ik enkele gasten tegen het lijf in de bed & breakfast. Ze kwamen ook van de COP en vertelden me dat ze in de olie-industrie werken. De helft van de gasten werkt voor twee van de grootste olieconglomeraten in de regio.

Het beeld van klimaatverdedigers die samen met werknemers van oliebedrijven rond een haardvuur zitten om wat bij te komen van de voortdurende werkdruk, is eigenlijk vergelijkbaar met wat er op grotere schaal op de COP gebeurt. Er zitten veel bekende - en minder bekende - gezichten rond de tafel. Ondanks de beschuldigingen aan het adres van het evenement, is de COP belangrijk omdat het de enige top is waar alle belangrijke spelers zoals staatsvertegenwoordigers, VN-afgevaardigden, de pers en het maatschappelijk middenveld bij elkaar komen om klimaatverandering en de gevolgen ervan aan te pakken. De missie waar iedereen zich achter schaart is het bereiken van een netto-nuluitstoot tegen 2030, zodat de planeet niet meer dan 1,5°C opwarmt en de toekomst leefbaar blijft. De COP van dit jaar is vooral cruciaal omdat we halfweg zijn tussen het Klimaatakkoord van Parijs, het eerste wettelijk bindende internationale verdrag dat door 196 partijen werd aangenomen tijdens COP21 in 2015, en ons gezamenlijke doel om tegen 2030 binnen een grens van 1,5 graad Celsius te blijven.

De snelste en meest efficiënte manier om dit te doen is het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Maar hier wordt het lastig. 

Dit jaar bleek uit onderzoeksrapporten voor de start van de conferentie dat vooraanstaande deelnemers aan de COP28 ervan beschuldigd werden ontmoetingen met wereldleiders te misbruiken om meer olie- en gasdeals af te sluiten. Andere nadelen van een conferentie van deze omvang zijn de energie en middelen die worden besteed aan twee weken van egopolitiek en traag bewegende hiërarchieën en, natuurlijk, de koolstofuitstoot van de duizenden mensen die hierheen reizen. Dit waren dan ook de onderliggende twistpunten bij aanvang van de twee weken durende conferentie. 

Transportation Day

Laten we even kijken hoe deze twee weken op de COP verlopen: de eerste paar dagen is er de top van de wereldleiders. Na de toespraken van de leiders vinden de onderhandelingen achter gesloten deuren plaats. 

Dan zijn er de themadagen. Elke dag is gericht op een andere klimaatboodschap: financiën/handel/gendergelijkheid, energie/rechtvaardige transitie/inheemse volken, natuur/landgebruik/oceanen... en ga zo maar door. Deze dagen bepalen welke beleidsstakeholders naar de stad komen om hun land te vertegenwoordigen. De onderhandelingen met beleidsstakeholders duren het langst en daarom wordt hiervoor meer dan een week uitgetrokken.

Op de zevende dag van COP28 was de themadag gericht op actie op meerdere niveaus, verstedelijking en transport. Dit was een zeer toepasselijke dag in het midden van de conferentie, aangezien iedereen op en rond het evenement het had over de stedenbouwkundige infrastructuur, het verkeer en hoe je je kunt verplaatsen in een uitgestrekte stad als Dubai. Er is weinig openbaar vervoer in deze regio; je merkt aan alles hoe groot de autocultuur hier is en hoe deze stad gemaakt is voor auto's in plaats van voetgangers. Er werd onder meer gesproken over hoe lang het duurde om een restaurant in het centrum van Dubai te bereiken ondanks de zesbaans snelwegen (persoonlijk deed ik 2 uur over 40 km). 

In het Zweedse paviljoen begon de Transportation Day met een panel over de Global Automotive Stocktake met Polestar, Kearney, European Climate Foundation en Climate Group. De auto-industrie speelt een sleutelrol om de opwarming van de aarde binnen de grens van 1,5 graad te houden. Als New Yorker die al meer dan tien jaar geen wagen meer heeft, word ik er sterk op gewezen dat de auto-industrie een groot stuk van de puzzel is bij het bereiken van netto nul, vooral in regio's als deze.

Aan het huidige tempo zullen we ons doel nooit bereiken. Daarom heeft Polestar, in samenwerking met Rivian en Kearney, een roadmap gemaakt om ons weer op de juiste weg te zetten, het Pathway Report.Het rapport komt tot de conclusie dat de privéwagen, momenteel verantwoordelijk voor 15 procent van de wereldwijde uitstoot, zijn koolstofbudget in 2035 al zal hebben opgebruikt en dit in 2050 met 75 procent zal overschrijden.

Het rapport identificeert verder drie hefbomen die de auto-industrie moet aangrijpen om binnen de grens van 1,5 graad te blijven:1. Auto's op fossiele brandstoffen moeten tegen 2032 vervangen zijn door elektrische wagens.2. Elektriciteitsnetten moeten tegen 2033 werken op 100% hernieuwbare energie.3. De uitstoot van broeikasgassen in de toeleveringsketen moet met 81% worden verminderd tegen 2032.

Het panel begon virtueel met de voormalige Amerikaanse vicepresident Al Gore, die vertelde dat de verkoop van elektrische wagens vorig jaar goed was voor 20 procent van alle verkopen van privé auto's, een kritiek kantelpunt voor massale acceptatie. 

Tijdens het panel viel me één ding in het bijzonder op. Mónica Araya, Executive Director van de European Climate Foundation, maakte duidelijk dat de auto-industrie niet hoeft te wachten op een volledige decarbonisatie van de toeleveringsketen om drastische veranderingen door te voeren. Ze stelt dat de industrie, ondanks de grote complexiteit, sneller kan gaan met ambitieuze strategieën voor hernieuwbare energie. De bereidheid hiertoe heeft ze al gezien in landen die klaar zijn voor massale toepassing, zoals Brazilië en Indonesië.

Een nieuw tijdperk?

De tweede week van de COP is ook gewijd aan onderhandelingen achter gesloten deuren, waarbij VN-agentschappen, landen en gebieden hun belangrijkste prioriteiten, klimaatafspraken en aankondigingen met elkaar uitwisselen. En hier vinden enkele van de meest cruciale onderhandelingen plaats. 

Dit is het enige moment van het jaar waarop wereldleiders kunnen onderhandelen over klimaatfinanciering. De landen die het zwaarst worden getroffen door de klimaatverandering - Soedan, Afghanistan, Pakistan, Congo enz. - rekenen op deze onderhandelingen om cruciale financiering van rijkere landen binnen te halen. Dit wordt verlies en schade genoemd: rijke, sterk vervuilende landen die eindelijk betalen wat ze verschuldigd zijn aan ontwikkelingslanden die vrijwel niets hebben bijgedragen aan de koolstofuitstoot, maar wel het grootste deel van de klimaatrampen ondergaan.

En voor de allereerste keer werd er op de eerste dag van COP28 overeenstemming bereikt over het verlies- en schadefonds voor dit jaar, een zwaarbevochten overwinning voor ontwikkelingslanden. Tot nu toe is 700 miljoen dollar toegezegd aan het verlies- en schadefonds. Dat klinkt veel, maar is in werkelijkheid slechts ongeveer 0,2 procent van de onomkeerbare economische en niet-economische verliezen waar ontwikkelingslanden momenteel mee worden geconfronteerd.Hoe ontmoedigend ook, het laat alleen maar zien hoe belangrijk deze bijeenkomst is, want de mensen in klimaatgevoelige landen leven elke dag met deze crisis. Het is ook vrij zeldzaam dat oppositiegroepen zoals activisten, inheemse delegaties en de media oog in oog komen te staan met wereldleiders.

Maar misschien wel de grootste winst van de conferentie werd op de laatste dag geboekt toen deze twee woorden, "fossiele brandstoffen", eindelijk werden opgenomen in de slotovereenkomst van COP28. De tekst roept op tot "een transitie wegbewegend van fossiele brandstoffen in energiesystemen, op een rechtvaardige, geordende en eerlijke manier". Vertegenwoordigers van 200 landen werden het eens over de tekst, een consensustekst die de naam "UAE Consensus" kreeg. Eilandstaten die elk jaar meer land verliezen door de stijgende zeespiegel zeiden dat de tekst een verbetering is, maar een "litanie van loopholes" bevat, mazen om onder de afspraken uit te komen. Wetenschappers vinden dat de tekst niet ver genoeg gaat, terwijl armere landen gefrustreerd zijn dat de tekst geen concreet plan voor klimaatadaptatie bevat. Dus, hoewel de opname van bepaalde voorbehouden en de niet-bindende aard van de overeenkomst op kritiek stuitte, is er eindelijk expliciete taal gebruikt en een oproep gedaan om weg te bewegen van kolen, olie en gas. En dat voor het eerst in de geschiedenis.

Op het wereldtoneel kan het vreselijk traag gaan, maar door hier aanwezig te zijn, word ik ook herinnerd aan het belang van gemeenschapsvorming. Elke dag worden hier zoveel allianties en coalities verdiept en verstevigd. Er zit ook zoveel vreugde en zingeving in het opbouwen van een community, wat duidelijk maakt waarom dit werk van cruciaal belang is. Dit is een collectieve, krachtige en historische volksbeweging en we weigeren de uitkomst te laten bepalen door fossiele brandstofbedrijven en externe belangen. 

Over Sophia

Sophia Li is een bekroond journaliste, klimaatactiviste en Human Rights Champion van de VN.  Ze is internationaal correspondent voor de Earthshot Prize van Prins William en host van de podcast Climate Talks van Meta. Ze is de Impact Editor van het driemaandelijkse gedrukte magazine Family Style. Sophia's journalistieke reportages verschenen op CNN en bij de Verenigde Naties, met vermeldingen in Vogue, New York Magazine, Washington Post en Atmos. Ze is medeoprichter van STEWARD en co-voorzitter van de Web3 Sustainability Coalition van het World Economic Forum.

Dit artikel is geschreven in opdracht van Polestar Automotive AB (Polestar). Het artikel bevat inhoud die is opgesteld door de auteur(s). De meningen, opinies, bevindingen en conclusies of aanbevelingen zijn uitsluitend die van de auteur(s). Ze weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de standpunten van Polestar. Polestar neemt geen verantwoordelijkheid voor eventuele fouten of omissies of voor de juistheid van de informatie in het artikel.