We Harvest Wind: Thijs Biersteker zet aan tot verandering via kunst

Als bewustwordingskunstenaarmaakt Bierstekerinteractieve installaties die actuele vraagstukken aan de kaak stellen. Door nauw samen te werken met wetenschappers van zowel ESA als UNESCO, maakt Biersteker creaties die het publiek uitnodigen mee te doen, waardoor er een voelbare verbinding ontstaat met de huidige milieu- en maatschappelijke uitdagingen.

"De huidige cijfers met betrekking tot de klimaatcrisis kunnen overweldigend zijn", stelt hij. "Het is mijn taak die cijfers en feiten om te zetten in gevoelens. Zo kunnen we actie stimuleren en echte verandering teweegbrengen."

Woven Studio, Bierstekers duurzame productiestudio, is gevestigd in een tot kunstcollectief omgevormd voormalig industrieel complex in Zaandam met de naam De Hoop. Woven Studio, opgericht door Biersteker en Studio Director Sophie de Krom, koos De Hoop als locatie dankzij de nabijheid van 150 collega-kunstenaars. "Als we hulp nodig hebben met metaalbewerking, lasergraveren of iets anders, dan is die altijd binnen handbereik", zegt De Krom enthousiast. "Onze toeleveringsketen is ongelooflijk lokaal."

De werkwijze van Biersteker is geen eenmansoperatie. Achter elk project zit een team van tussen de 12 en 20 mensen. Daarnaast stellen de eerdergenoemde wetenschappers hun expertise ter beschikking om te zorgen dat elk kunstwerk nauwkeurig is.

Er zijn ook technische overwegingen. We Harvest Wind, het meest recente kunstwerk van Biersteker, is een serie panelen met een diameter van 3 meter, die rond een 6 meter hoge centrale naald draaien. Bezoekers van de tentoonstelling richten vanuit verschillende hoeken ventilatoren op het werk om de panelen te laten draaien en de hele constructie in beweging te zetten. De panelen zelf zijn ofwel 3D-geprint uit gerecycled plastic bij de Rotterdamse studio The New Raw, of gemaakt van een nog milieuvriendelijker versie van de vlascomposieten van de Zwitserse materiaalvernieuwers Bcomp.

De kunstinstallatie legt de kracht van de wind letterlijk in de handen van mensen. Dat symboliseert en benadrukt de noodzaak van onmiddellijke transitie naar hernieuwbare energie. EV's hebben meer duurzaamheidspotentieel te ontsluiten. Groene energie is de sleutel.

Behalve dat het symbool staat voor menselijke innovatie en de inzet van technologie voor het behoud van het enige thuis dat we hebben, is het ook een artistieke interpretatie van ons eigen Polestar 2 LCA-rapport. Woven Studio heeft gedurende het hele project nauw samengewerkt met Ross Kelk van Polestar R&D UK en met Fredrika Klarén en Lisa Bolin van Polestar HQ, zowel in online besprekingen als bij het versturen van materiaalmonsters. Het kunstwerk moest accuraat worden. Het moest fascineren. En hoewel het niet per se hoefde te verbeteren wat al gedaan was, heeft het ook dat voor elkaar gekregen.

Kunst maken die milieukwesties aan de kaak stelt, is niet genoeg. De kunst zelf, en de manier waarop die wordt gemaakt, moet ook zo duurzaam mogelijk zijn. Schade toebrengen aan het milieu om kunst te creëren die zorgt voor bewustwording van milieuschade, is nogal hypocriet.

De vlascomposieten van Bcomp, die voor het eerst werden gepresenteerd in Polestar Precept, bevatten een lijm die gedeeltelijk gemaakt is van bijproducten van aardolie. We Harvest Wind heeft in plaats daarvan een nieuwe, volledig biologisch afbreekbare lijm gebruikt, ontwikkeld door Woven en Polestar, die best eens in toekomstige Polestar-auto's zou kunnen worden gebruikt. "Ik dacht dat de doos leeg was toen die aankwam, zo licht waren die vlasdeeltjes", herinnert Biersteker zich.

Ronddraaiende panelen, hoe licht ze ook zijn, kunnen gevaarlijk zijn. En aangezien ze sneller draaien wanneer de ventilatoren er rechtstreeks op gericht zijn, moesten er voorzorgsmaatregelen worden genomen. Mét de hulp van Ian Considine.

Als technisch manager van Woven Studio ziet Considine toe op de praktische aspecten van elk kunstwerk en realiseert hij de visies die Biersteker en zijn medewerkers creëren. "We hadden hier vijf maanden de tijd voor, van initieel concept tot eindresultaat", legt hij uit. "Dat is niet heel lang." In de eerste versie zaten turbines, waarvan de prototypes tussen de hoofdingang van Woven Studio en het tegenoverliggende Zijkanaal H staan. Die turbines zorgden er echter voor dat het kunstwerk gevaarlijk snel ging roteren. Dat vroeg om een nieuwe aanpak.

De oplossing? Een serie interne motoren langs de centrale naald, waarvan de hubs omgeven waren door magnetische koppelingen die de kracht overbrachten. Deze motoren zorgden ervoor dat de rotatie van het kunstwerk kalm verliep. Dat trok niet alleen de aandacht van de toeschouwer, maar zinspeelde ook op nieuwe manieren om energie op te wekken buiten de vier muren rondom de kunstinstallatie.

Kunst ontlokt iets aan de toeschouwer. Waardering voor de esthetiek van het kunstwerk, bewondering voor de tentoongestelde originaliteit en soms zelfs een onverklaarbare emotionele reactie. In de handen van Biersteker draagt het bovendien een krachtige tweevoudige boodschap uit.

Ja, er is sprake van een klimaatcrisis.

En nee, het is niet te laat om er iets aan te doen.