Meeslepende klank: het Harman Kardon-geluidssysteem in de Polestar 2
Een geboeid publiek? Dat is niet altijd een slechte zaak. Zeker niet als je het vanuit het standpunt van Hans Lahti bekijkt. Hij is ingenieur akoestiek bij Harman Kardon. Precies weten waar de luisteraar zit? Dat is een luxe die de meeste akoestisch ingenieurs en ontwerpers van geluidssystemen nooit te beurt valt. Hoeveel uren vol toewijding je ook steekt in het ontwerpen, bouwen en stemmen van een geluidssysteem, het weerhoudt de consument er niet van om het in een hoek van een mancave te proppen. Of over een betonnen terras te slepen.
Nog voor de klant een voet in de wagen zet, ben ik al door het hele interieur gegaan. Ik kan het systeem stemmen op basis van de akoestiek in die bepaalde ruimte.
Daarom is het een zegen om geluidssystemen te ontwerpen voor wagens – ondanks de beperkte ruimte en de mix van zowel reflectieve als absorberende oppervlakken. Het Harman Kardon-systeem van 600 watt en 13 luidsprekers in de Polestar 2? Dat is zo’n zegen – ontworpen door Lahti en zijn collega’s. “Nog voor de klant een voet in de wagen zet, ben ik al door het hele interieur gegaan. Ik weet hoe alles werkt. En ik kan het systeem stemmen op basis van de akoestiek in die bepaalde ruimte”, vertelt Lahti. Weten waar de luidsprekers staan in relatie tot de luisteraar? Het biedt volgens hem dan ook een voordeel.
De plek van de luidsprekers is een van de onderscheidende kenmerken van het geluidssysteem in de Polestar 2. De portieren vooraan? Die hebben bijvoorbeeld geen woofers, en daardoor net meer opbergruimte. Waar die woofer dan wel zit? In het motorcompartiment. “Het is best een coole oplossing. Al zorgde het wel voor een uitdaging, want de woofer zit nu in de rechtse hoek vooraan. En dat kan leiden tot een ongelijke verdeling van de lage tonen”, legt Lahti uit. De oplossing? Extra woofers in de portieren achteraan. En Unison: een algoritme dat werd ontworpen door het Zweedse bedrijf Dirac. Dat zorgt ervoor dat alle woofers in het geluidssysteem in koor spelen, en geen solo. Zo creëren ze een rijke en meeslepende klank die perfect in balans is. “Tot nu toe is het alleen beschikbaar voor wagens, omdat het heel wat getrainde afstelvaardigheid vereist om het te doen werken”, legt Lahti uit. “Je moet het overlaten aan professionals.”
Nog een onderscheidend kenmerk? Stof voor de luidsprekergrilles, in plaats van metaal of plastic. De enige zichtbare hint dat er een luidspreker zit, is eensmalle knopmet het kenmerkende 60°-patroon van Harman Kardon erop. “We deden een reeks akoestische testen op verschillende interieurstoffen. Tot we er een vonden met de minste invloed op de geluidskwaliteit”, gaat Lahti verder. “Het was een goede samenwerking tussen twee volledig verschillende ingenieursvelden. Het resultaat ervan? Gewéldig.”
Die interdisciplinaire samenwerkingen spelen een sleutelrol in deze projecten. “Een geweldig geluid creëren, is als een stoel met vier poten ontwerpen”, antwoordt Lahti, wanneer we hem naar het creatieproces achter het systeem vragen. “Ontbreekt een van de poten? Dan knal je tegen de grond.”
De eerste poot: de luidsprekersgroep. Geluidssystemen moeten muziek zo waarheidsgetrouw mogelijk recreëren. Daar komt de term ‘high fidelity’ (ofwel ‘hifi’) trouwens vandaan. Muziek reproduceren zoals ze bedoeld was om gehoord te worden? Daarvoor heb je luidsprekers van de hoogste kwaliteit nodig.
De tweede poot zijn de versterkers. “De versterkers van vandaag zorgen niet alleen voor meer stroom om de muziek luider te maken”, vertelt Lahti. Ze doen ook alle signaalverwerking om het geluid aan de akoestische omgeving aan te passen.”
Dat brengt ons bij de derde poot: de installatie van het geluidssysteem zelf. We kunnen niet genoeg benadrukken hoe cruciaal de plaatsing van de luidsprekers is. Stond je ooit te dicht bij een Marshall-toren? Dan weet je vast wat we bedoelen. “Staat de tweeter te laag? Dan verlies je de helderheid van het geluid”, verduidelijkt Lahti. “Zijn de bevestigingspunten niet stevig genoeg? Dan krijg je meer trillingen van de bekledingspanelen. Dat soort dingen.” Gesprekken tussen ingenieurs en ontwerpers over het aantal en de plaatsing van de luidsprekers? Die moeten volgens Lahti minstens vier jaar voor de productie gebeuren. “80 procent van mijn job bestaat uit gesprekken voeren, compromissen sluiten, smeken en roepen om te krijgen wát ik nodig heb, wáár ik het nodig heb”, vertelt hij. “Daarna moet je gewoon wachten tot de eerste fysieke wagens er zijn. Pas dan kun je beginnen te evalueren.”
De vierde poot? Dat is het stemmen. Dat duurt zo’n zes tot zeven weken per model. Een complex proces dus: er komen afspeellijsten van elk denkbaar muziekgenre aan te pas om de meest waarheidsgetrouwe reproducties van het hele klankenspectrum te krijgen. “Een reproduceerder, dat is eigenlijk wat een geluidssysteem is”, benadrukt Lahti. “Hoe minder je toevoegt of afwijkt van het origineel, des te dichter je bij de originele ervaring komt.”
Wat volgens Lahti een geluidssysteem ook eersteklas maakt? Geoptimaliseerde frequentie-uitbreiding, diepere bassen, heldere hoge tonen en luidheid zonder scherpte. En dat zo efficiënt mogelijk.
Efficiëntie bij geluidssystemen hangt nauw samen met duurzaamheid en milieuvriendelijkheid. Want lichtere luidsprekers? Die bestaan uit minder materiaal, hebben een grotere output en verbruiken minder energie. Efficiënter en ecologischer dus. Een ander voordeel? Ze maken de wagen minder zwaar.
Luister je in de wagen naar muziek? Dan ben je – fysiek gezien – een geboeide luisteraar. En wanneer de muziek uit een systeem komt dat zo zorgvuldig is gepland en ontworpen, geïnstalleerd en gestemd als dat in de Polestar 2? Dan is het helemaal niet zo erg om voor een lange tijd in een wagen te zitten. Zelfs niet voor Lahti.
“Aan mijn vrienden vertel ik dat ik voor mijn baan moet luisteren naar goede muziek in luxewagens. Wat zou je daar nu niet geweldig aan vinden?”
