De goede, de slechte en de lelijke kant van COP28: dit is wat er echt gebeurde

Groeten uit de Golfregio. Als klimaat- en duurzaamheidsjournalist was ik de afgelopen tien dagen in Dubai (de grootste en meest bezochte stad van de regio) om COP28 bij te wonen. Hoewel het de tweede keer is dat ik dit wereldwijde evenement bijwoon, is de ervaring nog steeds heel intens.

Na dagenlang in een door mensenhanden gemaakte stad te hebben doorgebracht, probeerde ik even op adem te komen in de bergen. In mijn B&B kwam ik een handvol gasten tegen die ook op de COP waren geweest. Ze vertelden me dat ze in de olie-industrie werkten. Sterker nog, de helft van hen was werkzaam voor twee van de grootste olieconglomeraten in de regio.

Deze combinatie van klimaatvoorvechters en werknemers uit de oliesector die rond een open haard bijkomen van de voortdurende werkdruk, is een mooie afspiegeling van deze COP in het klein. Er zitten veel bekende − en minder bekende − gezichten aan tafel. Ondanks de beschuldigingen aan het adres van het evenement is de COP belangrijk. Het is namelijk de enige top waar alle grote spelers − landenvertegenwoordigers, VN-afgevaardigden, de pers en maatschappelijke organisaties − bij elkaar komen om klimaatverandering en de gevolgen ervan aan te pakken. De missie waar iedereen zich achter schaart, is het bereiken van netto nul in 2030 om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden, zodat we een leefbare toekomst hebben. De COP van dit jaar is cruciaal, want we bevinden ons halverwege het Akkoord van Parijs (het eerste wettelijk bindende internationale verdrag dat in 2015 door 196 partijen werd aangenomen tijdens COP21) en ons collectieve doel van maximaal 1,5 graden opwarming in 2030.

De snelste en meest efficiënte manier om dit te doen, is het uitfaseren van fossiele brandstoffen. Maar hier wordt het lastig. 

Vóór het begin van COP28 kwamen dit jaar onderzoeksrapporten naar buiten waarin hooggeplaatste leiders van de conferentie ervan beschuldigd werden dat ze de ontmoetingen met wereldleiders gebruikten om meer olie- en gasdeals te sluiten. Andere nadelen van een conferentie op deze schaal zijn de energie en middelen die worden besteed aan twee weken van egoïstische politiek, trage hiërarchische besluitvorming en natuurlijk de CO2-uitstoot van duizenden mensen die hierheen reizen. Dit waren de omstreden en onderliggende kwesties aan de vooravond van de twee weken durende conferentie. 

Transportation Day

Laten we eens kijken wat er gebeurt tijdens deze twee weken op de COP. De eerste dagen zijn gereserveerd voor de top van wereldleiders. Na hun toespraken vinden de onderhandelingen achter gesloten deuren plaats. 

Dan volgen er themadagen. Elke dag staat in het teken van een andere klimaatboodschap: financiën, handel en gendergelijkheid, energie, rechtvaardige transitie en inheemse volken, natuur, landgebruik en oceanen enzovoort. Deze dagen bepalen welke belanghebbenden bij het beleid naar Dubai komen om hun land te vertegenwoordigen. Deze onderhandelingen duren het langst en daarom wordt er meer dan een week voor uitgetrokken.

Op de zevende dag van COP28 vormden meerlagige actie, verstedelijking en transport het thema. Halverwege de conferentie was dit zeer toepasselijk, omdat alle informele gesprekken rond het evenement draaiden om de stadsplanning, de infrastructuur, het verkeer en de uitgestrektheid van de stad Dubai. Omdat er weinig openbaar vervoer is in deze regio, ervaar je meteen hoe belangrijk de autocultuur hier is. Je beseft ook dat de stad voor auto's en niet voor voetgangers is gebouwd. Andere deelnemers vertelden me hoe lang het duurde om een restaurant in het centrum van Dubai te bereiken, ondanks de zesbaans snelwegen (zelf heb ik 2 uur gedaan over een afstand van 40 km). 

In het Zweedse paviljoen begon de Transportation Day met een panel over de wereldwijde stand van de auto-industrie met Polestar, Kearney, de European Climate Foundation en de Climate Group. De auto-industrie is essentieel om binnen de limiet van 1,5 graden opwarming van de aarde te blijven. Als inwoner van New York die al meer dan tien jaar geen auto meer heeft, word ik er weer aan herinnerd dat de auto-industrie een enorm belangrijke rol speelt om netto nul te bereiken, vooral in dit soort regio's.

In het huidige tempo gaan we dat doel bij lange na niet halen. Daarom heeft Polestar samen met Rivian en Kearney een routekaart opgesteld om weer op koers te komen: het Pathway Report. Uit het rapport blijkt dat de personenauto-industrie, die op dit moment verantwoordelijk is voor 15 procent van de wereldwijde uitstoot, haar CO2-budget in 2035 al heeft opgebruikt en daar in 2050 met 75 procent overheen dreigt te gaan.

Het rapport noemt verder drie hefbomen die de auto-industrie moet gebruiken om binnen de grens van 1,5 graden te blijven:1. In 2032 moeten auto's op fossiele brandstoffen zijn vervangen door elektrische auto's.2. In 2033 moeten elektriciteitsnetten 100% hernieuwbare energie leveren.3. In 2032 moet de uitstoot van broeikasgassen in de toeleveringsketen met 81% zijn verminderd.

Het panel werd virtueel ingeleid door Al Gore, de voormalige vicepresident van de VS, die vertelde dat elektrische auto's vorig jaar goed waren voor 20 procent van alle verkochte personenauto's. Dit is een cruciaal omslagpunt voordat een massale overstap plaatsvindt. 

Tijdens het panel viel me één ding in het bijzonder op. Mónica Araya, Executive Director van de European Climate Foundation, maakte duidelijk dat de auto-industrie niet eerst de hele toeleveringsketen koolstofvrij hoeft te maken om drastische veranderingen door te voeren. Ze stelt dat de industrie ondanks de vele complexiteiten meer vaart kan maken door ambitie te tonen met haar strategieën voor hernieuwbare energie. In landen die klaar zijn voor een massale overstap, zoals Brazilië en Indonesië, is dit enthousiasme al zichtbaar.

Een nieuwe dageraad?

Ook in de tweede week van de COP wordt er onderhandeld achter gesloten deuren, waarbij VN-organisaties, landen en gebieden hun belangrijkste prioriteiten, klimaatafspraken en aankondigingen delen. Er vinden dan enkele van de belangrijkste onderhandelingen plaats. 

Voor wereldleiders is dit hét moment om te onderhandelen over klimaatfinanciering. De landen die het zwaarst getroffen worden door klimaatverandering, zoals Soedan, Afghanistan, Pakistan en Congo, zijn afhankelijk van deze onderhandelingen om cruciale financiering te ontvangen van rijkere landen. We spreken van 'loss and damage' wanneer rijke, sterk vervuilende landen eindelijk betalen wat ze verschuldigd zijn aan ontwikkelingslanden die bijna niets hebben bijgedragen aan de CO2-uitstoot, maar wel het grootste deel van de klimaatrampen dragen.

En voor het eerst werd al op de eerste dag van COP28 overeenstemming bereikt over het nieuwe Loss and Damage Fund: een zwaarbevochten overwinning voor de ontwikkelingslanden. Tot nu toe is 700 miljoen dollar toegezegd aan dit fonds. Dat lijkt veel, maar eigenlijk is het maar zo'n 0,2 procent van de onomkeerbare economische en niet-economische verliezen die ontwikkelingslanden nu al lijden.Hoewel dit ontmoedigend is, toont het nog maar eens aan hoe belangrijk deze bijeenkomst is, want de mensen in klimaatgevoelige landen leven elke dag met deze crisis. Het is ook heel zeldzaam dat oppositiegroepen, zoals activisten, inheemse delegaties en de media, in dezelfde ruimte oog in oog staan met wereldleiders.

Maar misschien wel het belangrijkste resultaat van de conferentie werd onthuld op de laatste dag, toen de woorden 'fossiele brandstoffen' eindelijk werden opgenomen in het slotakkoord van COP28. In de tekst wordt opgeroepen om "op een rechtvaardige, geordende en eerlijke manier af te stappen van fossiele brandstoffen in energiesystemen". Vertegenwoordigers van 200 landen werden het eens over de tekst, een consensus die nu de 'UAE Consensus' wordt genoemd. Eilandstaten, die elk jaar meer land verliezen door de stijgende zeespiegel, zeiden dat de tekst een verbetering is, maar een "lange lijst van mazen" bevat. Wetenschappers vinden dat de tekst niet ver genoeg gaat, terwijl armere landen gefrustreerd zijn dat de tekst geen concreet plan voor klimaatadaptatie bevat. Hoewel de opneming van bepaalde voorbehouden en de niet-bindende aard van het akkoord tot kritiek hebben geleid, is er eindelijk sprake van expliciet taalgebruik en een oproep tot actie om af te stappen van kolen, olie en gas. En dat is een historische primeur.

De wereldpolitiek gaat soms ontzettend traag, maar nu ik hier ben, word ik ook herinnerd aan het belang van gemeenschapsvorming. Talloze allianties en coalities worden met de dag hechter en steviger. Gemeenschapsvorming geeft ook heel veel vreugde en betekenis en dat maakt nog eens duidelijk waarom dit werk zo belangrijk is. Dit is een collectieve, krachtige en historische basisbeweging en we weigeren de uitkomst te laten bepalen door fossiele brandstofbedrijven en externe belangen. 

Over Sophia

Sophia Li is een bekroonde journalist, klimaatvoorvechter en VN-mensenrechtenactivist. Ze is de wereldwijde correspondent voor de Prins William's Earthshot Prize en presentator van Meta's Climate Talks-podcast. Ze is de Impact Editor van het driemaandelijkse tijdschrift Family Style. Sophia's journalistieke reportages zijn verschenen bij CNN en de Verenigde Naties met naamregels in Vogue, New York Magazine, de Washington Post en Atmos. Ze is medeoprichter van STEWARD en co-voorzitter van de Web3 Sustainability Coalition van het World Economic Forum.

Het artikel is geschreven in opdracht van Polestar Automotive AB (Polestar). Het artikel bevat inhoud die is opgesteld door de auteur(s). De meningen, opinies, bevindingen en conclusies of aanbevelingen zijn uitsluitend die van de auteur(s). Ze weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de standpunten van Polestar. Polestar neemt geen verantwoordelijkheid voor eventuele fouten of omissies in het artikel of voor de juistheid van de informatie in het artikel.